Kanser, dünyada ve ülkemizde ölüm sıralamasında kalp ve damar hastalıklardan sonra ikinci sırada gelen önemli bir toplum sağlığı problemidir. Dünya genelinde giderek artan bir sağlık problemi olan kanser, toplumlarda önemli bir sosyoekonomik yüke, bireylerde de maddi ve manevi kayıp ve zorluklara yol açmaktadır. Bunun yanı sıra kanserin önemli bir kısmının önlenebilir olması bu konuya verilen önemin de giderek artmasına yol açmıştır.
“ Dünya Kanser Günü” her yıl 4 Şubat günü; kanser ile ilgili farkındalık ve bilinç düzeyinin artmasını sağlamak, kansere karşı mücadelede önemli bir adım olan doğru bilinen yanlışlardan kurtulmak ve doğruların herkese ulaşmasını hedeflemek amacıyla dünya genelinde kutlanmaktadır.
Kanseri Önleme ve Riski Azaltma
Kanser oluşumunun %90-95’inden çevresel etkenler sorumludur. Kötü beslenme, sedanter yaşam, tütün kullanımı, alkol kullanımı, güneş ışığının zararlı etkilerine maruz kalma gibi kanser oluşumunda etkisi olan çevresel etkenlerin kontrol altına alınmasıyla kansere yakalanma oranı azalacaktır. Doğru korunma stratejileri ile kanserlerin üçte birini önlemek mümkündür. Dolayısıyla sağlıklı yaşam davranışları ile kansere karşı korunulabilmekte ve tarama programları sayesinde erken teşhis konularak bireylerin yaşam süreleri uzatılabilmektedir.
Tütün kullanımı, önlenebilir en büyük kanser nedenidir ve sigarayı bırakmak kanser riskimizi azaltmak için yapabileceğimiz en iyi şeylerden biridir. Tütün kullanımının; ağız kanserleri, akciğer, karaciğer, mide, bağırsak ve yumurtalık kanserlerinin yanı sıra bazı lösemiler de (kan kanserleri) dahil olmak üzere yaklaşık 15 farklı kanser türüne neden olduğu bulunmuştur. Sağlıklı beslenmek (yeterli miktarda meyve ve sebze ile lifli gıda tüketimi), sağlıklı bir kilonun sürdürülmesi ve fiziksel aktivitesinin (her gün 30-40 dakika yürüyüş) günlük yaşamın bir parçası haline getirilmesi, bağırsak, meme, rahim, yumurtalık, pankreas, yemek borusu, böbrek, karaciğer, ileri prostat ve safra kesesi kanserleri gibi on kanser riskini azaltmanıza yardımcı olur. Alkol aynı zamanda birkaç kanser riski ile de güçlü bir şekilde bağlantılıdır. Alkol tüketiminin azaltılması ağız, farenks, gırtlak, yemek borusu, bağırsak, karaciğer ve meme kanseri riskini azaltır. Güneş ve solaryum gibi diğer kaynaklardan gelen ultraviyole (UV) radyasyona maruziyetin azaltılması da birçok deri kanseri riskini azaltmak için önemlidir. Kanserojen maddelere maruziyet önlenerek kanser riski ortadan kaldırılabilir.
Erken Teşhis Hayat Kurtarır
Tüm kanserler erken belirti göstermez. Bununla birlikte, birçok kanser bir şeyin doğru olmadığına dair işaretler gösterebilir veya gösterir. Bunlar başlıca meme, rahim ağzı (serviks),kalın bağırsak (kolorektal), cilt, ağız (oral) ve bazı çocukluk kanserleridir. Bunu bilmek önemlidir, çünkü kanseri erken teşhis etmek neredeyse her zaman tedavi etmeyi ve hatta iyileştirmeyi kolaylaştırmaktadır. Bu da kanser tanısı alan insanlar için hayatta kalma ve yaşam kalitesini arttırma şansı anlamına gelmektedir..
İlimizde Yürütülen “Kanserde Erken Teşhis” Programları
Ülkemizde Dünya Sağlık Örgütü tarafınca taranması önerilen; meme, kalın bağırsak ve rahim ağzı kanserleri için, toplumun kaynaklarına ve hastalık yüküne uygun olarak tarama programları yürütülmektedir. İlimiz genelinde kanser taramaları; Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) , Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Merkezleri(SHM) ve Aile Sağlığı Merkezleri(ASM), Niğde Eğitim ve Araştırma Hastanesi Halk Sağlığı Köşesinde ÜCRETSİZ olarak yapılmaktadır.
Meme kanseri taramaları, 40-69 yaş arasındaki kadınlara yılda bir klinik meme muayenesi 2 yılda bir mamografi çekilmektedir.
Kalın bağırsak kanseri taramaları, 50-70 yaş arasındaki kadın ve erkeklere 2 yılda bir gaitada gizli kan testi (GGT) ve 10 yılda bir kolonoskopi ile yapılmaktadır. Dışkıda gizli kan saptanıp kolonoskopi yapılan kişilerde henüz kanserleşmemiş polip halindeki tümörler tespit edilerek kanser gelişmesi önlenebildiği gibi, kanser gelişmiş olan olgularda da erken teşhis ile ölüm oranları azaltılmaktadır.
Rahim ağzı kanserleri taramaları, 30 - 65 yaş arası tüm kadınlarımıza 5 yılda bir HPV-DNA ve smear testi yapılmaktadır.
Artan farkındalık ve doğru bilgi ve tecrübeler, hepimize kanserin erken uyarı işaretlerini tanıma, sağlığımız hakkında bilinçli seçimler yapma ve kanser hakkındaki korku ve yanlış algılarımıza karşı koyma konusunda güç verir.
Dr. Ertan DEĞİRMENCİOĞLU
İl Sağlık Müdürü
#DünyaKanserGünü
#FarkındaOlSevdiklerinleOl
#ErkenTeşhisHayatKurtarır